WAARNEMEN ZONDER TE OORDELEN

De Indiase filosoof Krishnamurti merkte op dat ‘De hoogste vorm van intelligentie het vermogen is waarnemen zonder te oordelen’.

Oordelen kan behoorlijk kwetsen. Of je nu een ander of jezelf veroordeelt, het doet pijn. Je kunt namelijk niet negatief oordelen, zonder het oordeel in jezelf te ervaren. Dat wat je bij een ander beoordeelt, is je eigen negativiteit die je naar buiten projecteert.

Is het echt zo?

Vraag jezelf eens af; ‘Is zij dom, of doet ze de dingen anders dan jij?‘ ‘Is hij kortzichtig, of benadert hij de dingen anders dan jij?’ Waar het misgaat, is dat je niet alleen het gedrag van de ander waarneemt, maar de waarneming ook gebruikt om een oordeel te vellen over het karakter van de ander.

Doordat je direct een label plakt op basis van jouw waarneming, ga je voorbij aan wie de ander is. Oordelen doen we met name als de ander ‘anders is dan jij‘. Je wijst niet alleen op de ‘slechtheid’ of ‘fout’ van de ander, maar je oordeelt ook wie de ander is. De vraag die je jezelf kunt stellen; ‘is dit wel echt zo?’

Wat maakt dat ik me ontstemd voel?

De volgende keer dat je merkt dat je een oordeel velt, vraag je dan eens af; ’Wat doet of zegt de ander waardoor ik me een ongemakkelijk, boos of ontstemd voel?’ En stel jezelf dan de vraag: ‘Wat maakt dat ik het gedrag niet gewoon kan waarnemen zonder een oordeel te vellen?’ Begin morgen eens met het observeren van jezelf. Wanneer ben je aan het waarnemen en wanneer aan het oordelen? Het is niet makkelijk, omdat de gewoonte van observeren en direct oordelen behoorlijk ingesleten zit.

Waarom doe je dit?

Wanneer je nog leeft vanuit het ego, in plaats vanuit je hart, dan kijk je met een bril van goed of fout, leuk of niet leuk. Je waarneming is niet zuiver, maar gebaseerd op gevoelens van je ego. Dus hoe meer de ander niet is zoals jij, hoe meer je de neiging voelt om hem of haar weg te duwen, of te willen veranderen. Dit komt vanuit je (onbewuste) behoefte om gelijk te hebben. Wanneer de ander zich niet gedraagt op een manier die strookt met wat jij denkt dat goed is, voel je je uitgedaagd. En als je je uitgedaagd voelt, krijg je de behoefte om jouw overtuigingen, waarheid en juistheid te verdedigen.

‘If you begin to understand what you are without trying to change it, then what you are undergoes a transformation.’

J. Krishnamurti

Als je voorbij het ego wil kijken, zoals Krisnamurti en vele anderen ons leren, leer dan waarnemen zonder te oordelen. Zet het oordelen aan de kant en herken bij jezelf wanneer je ego het roer overneemt. Wanneer je leert om aanwezig te zijn en simpelweg te observeren, kun je de essentie van de ander gaan zien. Je laat de op egogebaseerde subjectieve waarheid voor wat hij is, en richt je naar de ander vanuit je hart. Dit is gebaseerd op respect, tolerantie en begrip, in plaats van oordeel.

Leer aanwezig zijn

Als je aanwezig bent en opent, kun je de ander accepteren en zien voor wie hij of zij werkelijk is. Je kunt de ander zien en accepteren zonder ongemak, weerstand, wrok of een onbestemd gevoel te ervaren. Je ervaart dat er liefde en begrip is tussen beiden. Je erkent de andere standpunten en stelt vragen, zonder vanuit jouw visie te reageren.

Het klinkt misschien makkelijk, maar dat is het zeker niet. Vooral niet als de neiging om over anderen te oordelen diep zit. Sta open voor de ware aard van de ander en waardeer zijn of haar unieke waarden. Als je verbonden bent met wie je werkelijk bent, zul je alleen nog mededogen, empathie, acceptatie en begrip voelen.

Stel jezelf vragen

Wil je hier zelf direct mee aan de slag, begin dan met zelfreflectie. Stel onderstaande vragen aan jezelf en beantwoordt ze eerlijk;

• Weet ik het verschil tussen een observatie en een oordeel?
• Zijn mijn ouders veroordelend?
• Word ik op de een of andere manier defensief als ik mensen tegenkomt die op mijn knoppen drukken?
• Wat levert oordelen mij op?
• Oordeel ik snel?
• Geef ik anderen de schuld van mijn ongemak? Auteur: Madeleine van Mourik.