GELIJKMOEDIGHEID, LEVEN ZONDER LIJDEN

Toen ik me ging inlezen over Vipassana kwam ik op het woord “gelijkmoedigheid”. Dit woord gebruiken we eigenlijk nooit in onze taal, ik althans niet. Ik moest er dus echt wel even over nadenken, wat dit woord nu eigenlijk betekent.

“Vrede en vreugde komen op wanneer we het onderscheid laten vallen tussen goed en slecht, tussen de geest die waarneemt en het lichaam dat waargenomen wordt. Tussen de geest die waarneemt en de gevoelens die waargenomen worden en waarvan we zeggen dat ze onaangenaam zijn.”

“Wanneer we ons lichaam aanvaarden, er vrede mee sluiten, het tot rust laten komen en er geen afkeer van voelen, volgen we de leringen van de Boeddha.”

In het woordenboek lees ik; vrij van passie, niet worden meegesleept, vrij van hartstocht, onpartijdig, onverstoorbaarheid en kalm. In eerste instantie denk ik, hmmm, passie en hartstocht zijn toch juist dingen die ik prettig vind, dus hier vrij van zijn?

Emotieloos

Toen ik me er meer in ging verdiepen, wat ze er bij Vipassana nu werkelijk mee bedoelen, ontdekte ik dat het anders in elkaar zit. Als je gelijkmoedig bent in een situatie, dan kijk je er met een heldere, onbevooroordeelde blik naar. Alle ruis van je emoties is er niet meer. Je blik wordt er niet meer door beïnvloed, niet door de positieve, maar ook niet door de negatieve.

“Control your emotions, don’t let them control you”

Hoe kun je dus leven, zonder helemaal door je emoties te zijn overgenomen? Hoe kun je “leven zonder lijden”? Dat klinkt mooi, maar wat het bij me opriep was; “kun je wel gelijkmoedig en liefdevol tegelijk zijn in situaties. Of ben je dan zo neutraal dat je helemaal niets meer voelt?”

Liefdevolle verbinding

Stel je ziet iemand met een probleem worstelen. Kun je dan in verbinding blijven, zonder in de emoties te worden meegezogen? Dat kan zeker. Ik moest gelijk denken aan mijn moeder, hoe ze me vanuit liefde losliet, toen ik op kamers ging. Ze heeft me mijn problemen zelf laten oplossen, maar was er altijd als ik hulp nodig had. Ze bleef in liefdevolle verbinding.

“Disconnect to connect”

Je accepteert het nu, bij gelijkmoedigheid. Er komt geen afstand in de band en je gaat ook niet in je emoties zitten kniezen. Je kent vast wel het gezegde; “de rots in de branding”. De rots blijft onverstoorbaar in de branding staan, hoe wild de zee ook is.

Jeff Foster zegt er het volgende over;

“Is het mogelijk kritiek of zelfs een aanval van anderen aan te horen, en elke respons die in het moment in je verschijnt te accepteren – verankerd in het rotsvaste weten dat wie je echt bent niet verdedigd hoeft te worden? En dan, wanneer je je radicaal opent, is het mogelijk om een lichtpuntje waarheid te vinden in wat de ander zegt? Zelfs als dit in het moment leidt tot vernedering en vernietiging van het beeld van wie je denkt dat je bent?

Dit betekent niet dat je passief of zwak wordt. Integendeel, je stopt je te identificeren met ‘een slachtoffer’ of ‘de gekwetste’. Je stopt de ander te zien als ‘de vijand’. Je blijft open en groots. Dit is de oneindige vaardigheid voor het hele leven, voor alle gedachten, ervaringen en gevoelens. En hier, midden in de hevigheid van het conflict, ontdek je de plek waar het conflict in zijn geheel verdwijnt – en je ontwaakt in liefde voorbij het redeneren. Ja, iedere relatie tussen mensen is een constante uitnodiging om los te laten. Je moeder, je vader, je vrienden, je liefdesrelaties, je collega’s, iedereen die je ontmoet – zij zijn allemaal je uiteindelijke goeroes, je ultieme leraren. Luister naar ze”. – Jeff Foster

Zonder meegesleurd te worden in situaties en emoties, blijf je in het leven staan. Je blijft in de relatie en in de ervaring. Het betekent niet dat je geen grenzen meer hebt, die blijven. Het verandert alleen niets aan de band die je met de ander hebt.

Pijn lijden

Wat ik ervaarde tijdens de Vipassana was pijn, zowel fysiek, mentaal als emotioneel. Wat het trainen van gelijkmoedigheid me leerde, is dat pijn iets anders is dan lijden. Het zijn twee totaal verschillende dingen. Pijn is een onderdeel van het leven, we ervaren het allemaal. Waar je wel iets aan kunt doen is je lijden, lijden is namelijk wat je er zelf van maakt.

“Attachment leads to suffering”

Ik kreeg tijdens het lange mediteren last van mijn onderrug en het eerste wat ik ging doen was de pijn afwijzen. Ik wilde hem niet en het moest nu over zijn. Maar de pijn ging niet weg, in plaats daarvan werd hij steeds erger en erger. Als je ergens weerstand tegen hebt, vergroot het. Wat er toen gebeurde, is dat ik besefte dat ik niet alleen pijn had in mijn onderrug, ik had er ook nog mentaal pijn van. Omdat je de pijn “vastpakt” en je zorgen maakt, wordt de pijn lijden.

Ontspan in het nu

Om gelijkmoedigheid te kunnen ervaren moet je vooral veel oefenen. Je blijft ontspannen aanwezig, terwijl je iets ervaart. Als je bijvoorbeeld pijn in je onderrug voelt, blijf je aanwezig bij de pijn. Je voelt hem, maar doet er verder niets mee. Zo leer je om de pijn niet “vast te pakken”, of te willen veranderen. Je ontspant in de pijn, in dit moment.

“Now is al you have”

Wat ik merkte, is dat de pijn ook snel weer weggaat, hij blijft niet constant, alles komt en gaat. Als je je daar bewust van wordt, ontdek je de veranderlijkheid en daarmee verdwijnt het lijden.

Hechten aan de sensatie

Nog een belangrijk punt wat ik ontdekte, is dat ik op alles een reactie had, positief en negatief. Deze reactie, hoe kort ook, ging gelijk een eigen leven leiden en werd groter en groter. Er ontstond steeds meer weerstand en ik raakte eraan “gehecht”.

“The less attached you are, the more peaceful you are”

Door deze hechting ontstaat er (onbewust) een gewoonte en die blijf je herhalen. Door te mediteren en een bodyscan te doen, train je je vermogen om je gewaar te worden. Zo ontwikkel je gelijkmoedigheid en uiteindelijk hoef je dan niet meer te reageren. Je kijkt naar een situatie, maar plakt er geen label meer op. Je vind er niets van en het hoeft ook niet te verdwijnen. Dit geldt voor alle sensaties in je lichaam, maar ook voor je emoties en gedachten. Auteur: Madeleine van Mourik.